ETF là gì? Có nên đầu tư vào ETF hay không?

ETF là một công cụ giúp nhà đầu tư đa dạng hoá rủi ro với số vốn không quá lớn. Đồng thời ETFs cũng mang lại nhiều lợi ích khác về lợi nhuận, chi phí, thuế… Vậy ETF là gì? Cùng Theblock101 tìm hiểu qua bài viết sau.

1. ETF là gì?

ETF (Exchange Traded Fund – Quỹ hoán đổi danh mục) là quỹ đầu tư với mục đích mô phỏng biến động của một nhóm tài sản nhất định (ví dụ cổ phiếu công nghệ, cổ phiếu năng lượng, hàng hoá, trái phiếu, crypto…). ETF được niêm yết và giao dịch trên các sàn giao dịch chứng khoán. 

ETF là một sản phẩm đầu tư giúp người dùng có số vốn hạn chế tiếp cận nhiều loại tài sản khác nhau với mức chi phí tiết kiệm. ETF cũng là giải pháp giúp các nhà đầu tư cá nhân tiết kiệm thời gian nghiên cứu mà vẫn đảm bảo tính đa dạng trong danh mục.

Các đơn vị thiết kế và phát triển ETF sẽ quyết định các loại tài sản cũng như phân bổ tỷ trọng đầu tư vào từng loại tài sản trong quỹ. 

Ví dụ về quỹ ETF có thể kể tới:

• Quỹ SPX: Mô phỏng biến động của chỉ số S&P500.
• Quỹ BOND: Danh mục của quỹ bao gồm các trái phiếu khác nhau do chính phủ và tổ chức phát hành.
• Quỹ DBC: ETF được phát triển do Invesco đầu tư vào thị trường hàng hoá.
• … 

2. Nhu cầu về ETF xuất phát từ đâu?

Nhu cầu đầu tư, tích luỹ tài sản luôn hiện hữu trong nền kinh tế, nhu cầu này đặc biệt cao đối với các sản phẩm trên thị trường chứng khoán bởi mức lợi nhuận hấp dẫn nó mang lại.

Tuy nhiên, lợi nhuận cao đi kèm rủi ro lớn, điều này không chỉ đúng với thị trường chứng khoán mà còn với nhiều thị trường khác như bất động sản, hàng hoá… 

Bên cạnh đó, các nhà đầu tư với số vốn nhỏ không thể đầu tư nhiều loại tài sản khác nhau cùng một lúc. Nguyên nhân là do các quy định cũng như các vấn đề hệ thống nên việc giao dịch lô lẻ, chia nhỏ các loại tài sản để có thể đáp ứng nhu cầu đầu tư đại chúng rất hạn chế. Hơn nữa, việc tự tìm hiểu để đầu tư cũng mất nhiều thời gian và cần kiến thức chuyên môn, không phải ai cũng có đủ nguồn lực để đáp ứng.

Do đó, các sản phẩm ETF ra đời để phục vụ nhu cầu đầu tư của đại chúng. Các sản phẩm ETF giúp nhà đầu tư:

• Đa dạng hoá danh mục với mức chi phí và nguồn vốn ban đầu thấp.
• Đầu tư dễ dàng hơn do không mất nhiều thời gian tìm hiểu chuyên sâu về từng loại tài sản cụ thể. Các vấn đề về phân bổ tỷ trọng cũng như tối ưu danh mục đã có đội ngũ các công ty phát hành ETF lo.
• Mua bán dễ dàng do các sản phẩm này được niêm yết trên sàn chứng khoán.

3. Mô hình hoạt động của các quỹ ETF

Mô hình hoạt động của các quỹ ETF được mô phỏng qua 3 quá trình như sau:

Quá trình tạo lập:

• Các công ty phát hành ETF sẽ nghiên cứu ra mắt sản phẩm quỹ cụ thể.
• Tỷ trọng hoặc các loại tài sản quỹ sở hữu sẽ được xem xét, đánh giá và thay đổi thường xuyên để đạt mục tiêu quỹ đề ra.
• Công ty phát hành sau đó sẽ phát hành chứng chỉ quỹ ETF thể hiện việc sở hữu một phần danh mục trong quỹ.
• Công ty phát hành có thể thu phí định kỳ.

Giao dịch trên thị trường sơ cấp:

• Các nhà đầu tư có thể trực tiếp mua chứng chỉ quỹ ETF với số lượng lớn từ công ty phát hành.
• Các nhà đầu tư giao dịch trên thị trường thứ cấp không mua ETF bằng tiền mà bằng danh mục chứng khoán mà công ty quản lý đã đưa ra bên trên.
• Đây là quá trình đổi danh mục đầu tư lấy chứng chỉ quỹ ETF (thể hiện cho việc nắm giữ danh mục trong quỹ).
• Các nhà đầu tư trên thị trường sơ cấp thường là những tổ chức đầu tư lớn, nhà tạo lập thị trường hoặc thành viên sáng lập quỹ.

Giao dịch trên thị trường thứ cấp:

• Hầu hết giao dịch ETF sẽ được các nhà đầu tư đại chúng thực hiện trên đây .
• Nhà đầu tư cá nhân có thể mua /bán, sở hữu chứng chỉ quỹ ETF và nhận được những lợi ích kể trên.
• Ngoài ra sẽ có hoạt động kinh doanh chênh lệch giá (arbitrage) của các nhà tạo lập thị trường.
• Hoạt động arbitrage sẽ đảm bảo tính thanh khoản của ETF và giúp giá của chứng chỉ quỹ ETF biến động sát nhất với giá tài sản cơ sở (danh mục/tài sản cơ sở trong quỹ).

4. Lịch sử phát triển của ETF

Nỗ lực tạo ra quỹ ETF bất đầu với sự ra mắt của Index Participation Shares cho S&P500 vào năm 1989. Tuy nhiên, Hội đồng Liên bang Chicago quyết định rằng sản phẩm này hoạt động theo cơ chế hợp đồng tương lai và giao dịch trên sàn giao dịch phái sinh.

Nỗ lực tiếp theo thuộc về Sở Giao dịch Chứng khoán Toronto vào năm 1990 với sự ra mắt của Toronto 35 Index Participation Units (TIPs 35) để theo dõi chỉ số TSE-35 Index.

Vào năm 1993, S&P500 Trust ETF đượci State Street Global Investors cho ra mắt để mô phỏng biến động của chỉ số S&P500. Tính đến thời điểm hiện tại, đây vẫn là một trong những ETF phổ biến nhất.

Ngành công nghiệp ETF được phổ cập và bùng nổ khi Barclay – một tổ chức tài chính lớn có trụ sở tại Vương quốc Anh tham gia phát triển vào năm 1996. Sau đó vào năm 2001, Vanguard – “gã khổng lồ” trong ngành quản lý quỹ bên cạnh BlackRock, cũng ra mắt những sản phẩm ETF đầu tiên. 

Bắt đầu từ một quỹ vào năm 1993, ngành công nghiệp ETF hiện nay đã đạt được nhiều thành tựu với sự xuất hiện của hơn 7,100 quỹ ETF (năm 2020) do hơn 160 tổ chức phát hành.

5. Phân loại các quỹ ETF

Theo phương pháp quản lý

Căn cứ theo phương pháp quản lý, ETF được chia làm hai loại là quản lý chủ động và quản lý thụ động.

ETF được quản lý thụ động là những quỹ được xây dựng với mục tiêu sở hữu một danh mục có biến động theo sát một chỉ số (index) hay một loại tài sản được đề ra trước đó. Các nhà quản lý quỹ ETF thụ động sẽ không thể dễ dàng tự do thay đổi, mua bán để tăng tỷ trọng tài sản ban đầu trong quỹ.

Ngược lại, các nhà quản lý quỹ ETF chủ động có sự linh hoạt để giao dịch các tài sản trong quỹ với mục tiêu lợi nhuận lớn hơn. Tuy nhiên, khi nắm giữ chứng chỉ quỹ của các ETF được quản lý chủ động, khách hàng cũng sẽ phải chịu mức phí cao hơn. 

Theo phân bổ tài sản

Căn cứ theo loại tài sản, có thể chia ETF thành rất nhiều loại khác nhau:

• ETF cổ phiếu: Các tài sản trong quỹ là cổ phiếu, ví dụ điển hình có thể kể tới quỹ SPY (quỹ ETF cổ phiếu mô phỏng biến động của chỉ số S&P500).
• ETF trái phiếu: Các tài sản trong quỹ là các loại trái phiếu khác nhau.
• ETF hàng hoá: Các tài sản trong quỹ là các loại hàng hoá hoặc có thể là hợp đồng tương lai hàng hoá.

Bên cạnh đó còn rất nhiều loại quỹ ETF khác như ETF theo từng nhóm ngành, ETF các sản phẩm phái sinh, ETF hỗn hợp (kết hợp nhiều loại ETF kể trên)…

6. Lợi ích ETF mang lại cho thị trường 

Tăng thanh khoản

Như đã đề cập ở trên trong mô hình hoạt động, các quỹ ETF cần sự tác động từ các market maker để giá của chứng chỉ quỹ ETF sát với giá trị danh mục trong quỹ. 

Hoạt động kinh doanh chênh lệch giá của các market maker bao gồm việc mua bán các tài sản trong danh mục của quỹ. Từ đó, hoạt động này giúp gia tăng thanh khoản cho toàn bộ thị trường (cổ phiếu, trái phiếu, hàng hoá, crypto…)

Thúc đẩy thị trường tăng trưởng trong dài hạn

Dựa trên cơ sở đơn giản hoá các sản phẩm đầu tư (chứng khoán, hàng hoá, bất động sản…) giúp chúng tiếp cận dễ dàng hơn với số đông, ETF trở thành một cột trụ thúc đẩy sự tăng trưởng trong dài hạn của thị trường tài chính.

7. ETF trong thị trường Crypto

Kể từ năm 2013, đã có rất nhiều đơn đăng ký tham gia quỹ ETF từ những ứng viên nổi tiếng. Một số đơn đăng ký đã bị từ chối vì không bảo vệ người dùng đầy đủ trước thị trường tiền mã hóa đầy biến động. Tuy nhiên, một số quỹ ETF Bitcoin đã được chấp thuận trên toàn thế giới, tạo dựng thị trường cho các sản phẩm đó.

Các ETF hợp đồng tương lai hiện tại

ETF Bitcoin hợp đồng tương lai của ProShares

EFT Bitcoin Strategy của ProShares (BITO), được mong đợi bấy lâu, đã trở thành quỹ giao dịch hợp đồng tương lai liên kết với Bitcoin đầu tiên được giao dịch trên Sở Giao dịch Chứng khoán New York vào ngày 18 tháng 10 năm 2021. Công ty mẹ của nó, ProShares, là nhà cung cấp ETF có trụ sở tại Maryland. BITO cung cấp cho nhà đầu tư một công cụ được quản lý để tiếp cận các khoản lợi nhuận được liên kết với Bitcoin và quản lý tài sản vượt quá 1 tỷ USD trong Hợp đồng Tương lai Bitcoin CME, theo như dữ liệu nắm giữ cho thấy. Tỷ lệ chi phí cho ProShares là 0,95%.

ETF hợp đồng tương lai Bitcoin của Valkyrie

ETF hợp đồng tương lai Bitcoin của Valkyrie, hay BTF, ra mắt vào ngày 22 tháng 10 năm 2021, trên sàn Nasdaq. Được quản lý chủ yếu bởi Valkyrie, công ty đầu tư có trụ sở tại Nashville chuyên về tài sản số, BTF đầu tư vào các hợp đồng tương lai Bitcoin. Tỷ lệ chi phí cho BTF là 0,95% — giống như ProShares ETF. Điều thú vị là Valkyrie muốn biến BTF hiện tại của mình thành Quỹ giao dịch Bitcoin và Ether (ETF) kép.

ETF hợp đồng tương lai Bitcoin của VanEck

VanEck đã kiên trì với nỗ lực đảm bảo cấp phép Quỹ giao dịch Bitcoin, với các đơn đăng ký bắt đầu từ năm 2018. Nỗ lực trên đã được đền đáp khi nhà quản lý tài sản này tham gia cùng với ProShares và Valkyrie vào ngày 16 tháng 11 năm 2021, với việc ra mắt ETF Hợp đồng tương lai Bitcoin. XBTF tận dụng hợp đồng tương lai Bitcoin thanh toán bằng tiền mặt. Tỷ lệ chi phí cho VanEck là 0,65% – thấp hơn đáng kể so với ProShares.

Các ứng viên tiềm năng cho ETF giao ngay

Sau khi đăng ký thành công từ quỹ giao dịch Bitcoin dựa trên hợp đồng tương lai, các công ty cũng đã bắt đầu nỗ lực nộp hồ sơ cho quỹ ETF giao ngay. Ví dụ: Grayscale, quỹ Bitcoin lớn nhất, đã nộp đơn đăng ký vào tháng 8 năm 2023 để chuyển đổi quỹ Bitcoin Trust hiện tại của mình thành một quỹ ETF. Valkyrie, VanEck và Bitwise Invest là một số ứng viên đáng chú ý khác cho quỹ ETF giao ngay Bitcoin.

Các đơn đăng ký mới cho Ethereum EFT

Đến tháng 8 năm 2023, 12 đơn đăng ký Ethereum ETF đã được gửi đi nhờ sự đóng góp từ những công ty tài chính lớn. Sự quan tâm đến ETF Ethereum trùng khớp với làn sóng nộp đơn cho ETF Bitcoin, tăng thêm tiếng vang và sự mong đợi trong lĩnh vực tài chính tiền mã hóa.

8. Kết luận

ETF là một sản phẩm được thiết kế để phục vụ nhu cầu đầu tư đại chúng. Nếu bạn là người có nhu cầu đầu tư và không có quá nhiều thời gian tìm hiểu sâu về một loại tài sản cụ thể, thì ETF sẽ là công cụ thích hợp để tối đa hoá lợi ích do các ưu điểmi kể trên mà chúng sở hữu.

Tuy mang lại nhiều lợi ích và do những công ty đầu tư chuyên nghiệp quản lý, nhưng chúng ta vẫn cần xem xét nhiều yếu tố trước khi lựa chọn bất kỳ một sản phẩm ETF nào trên thị trường.

Disclaimer: Bài viết mang mục đích cung cấp thông tin, không phải lời khuyên tài chính.